Wielu kierowców przyzwyczaiło się, że dokument w postaci prawa jazdy jest ważny bezterminowo – po prostu. Jednak od 19 stycznia 2013 r. kwestia terminu ważności wydawanych dokumentów uprawniających do kierowania pojazdami zmieniła się diametralnie. Większość kierowców mogła zwyczajnie przeoczyć ten fakt, ponieważ zmiany dotyczyły głównie osób dopiero zdobywających uprawnienia. Ale po latach okazało się, że przepisy cały czas obowiązują i już niedługo obejmą wszystkich kierowców w zakresie wymiany posiadanych dokumentów, nawet tych ważnych bezterminowo. Jak będzie wyglądał proces wymiany i kiedy zostanie ostatecznie zakończony? Wyjaśniamy.

Co mówią przepisy na ten temat?

Stara zasada mówi, że nieznajomość prawa szkodzi, jednak jego zbyt dobra znajomość może przyprawić o ból głowy, zwłaszcza kierowcę. Ostatnie lata to ciągłe zmiany oraz coraz surowsze kary, które najczęściej dotykają nie piratów drogowych, lecz zwykłych Kowalskich podróżujących w celu realizacji codziennych potrzeb, czy to zawodowych czy rodzinnych. Warto powiedzieć to wprost – zwykły użytkownik pojazdu samochodowego nie ma lekko i wszystko wskazuje na to, że będzie coraz trudniej, poczynając od cen paliw, przez surowsze kary, na wymianie dokumentów kończąc. Ale chyba większość już przyzwyczaiła się do tego, że bycie kierowcą to dynamicznie zmieniająca się sytuacja zarówno na drodze, jak i w przepisach.

Wracając do kwestii prawnych, temat terminowości prawa jazdy nie jest nowy, ponieważ został wdrożony w życie na początku 2013 r. Wówczas nowi kierowcy (uzyskujący uprawnienia od dnia 19.01.2013 r.) otrzymywali dokument z datą ważności wynoszącą 15 lat. Jasno mówi o tym art. 13, ust. 1 pkt 1 Ustawy o kierujących pojazdami:

„Prawo jazdy kategorii:

1) AM, A1, A2, A, B1, B, B+E lub T wydaje się na okres 15 lat, z tym że:

  1. a) okres ten może być krótszy, o ile wynika to z orzeczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 11 ust. 1 pkt 2 lit. A,
  2. b) prawo jazdy kategorii B uzyskane po raz pierwszy wydaje się na okres, o którym mowa w art. 91 ust. 1, z zastrzeżeniem art. 92 ust. 1”.

Jak również inny artykuł w tej Ustawie dotyczący ściśle wymiany prawa jazdy, a mianowicie art. 124, zwłaszcza w ustępach 1-5:

„1. Osoby posiadające prawa jazdy wydane do dnia 18 stycznia 2013 r. obowiązane są dokonać ich wymiany, na prawa jazdy zgodne z nowym wzorem prawa jazdy określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 1.

  1. Prawo jazdy zgodne z nowym wzorem wydaje się od dnia 19 stycznia 2013 r.
  2. Wymiana jest dokonywana na wniosek osoby zainteresowanej, po uiszczeniu opłaty za wymianę prawa jazdy i opłaty ewidencyjnej, o których mowa w art. 10 ust. 1.
  3. Prawa jazdy wydane do dnia 18 stycznia 2013 r. podlegają wymianie w okresie od dnia 19 stycznia 2028 r. do dnia 18 stycznia 2033 r. w terminach określonych przez ministra właściwego do spraw transportu lub w terminie wcześniejszym na wniosek posiadacza prawa jazdy.
  4. Prawa jazdy zgodne z wzorem określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 100 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym wydaje się do dnia 18 stycznia 2013 r.”

Prawo w tym zakresie klarownie precyzuje terminy i osoby, które powinny wymiany dokonać. Oczywiście zapisy te budzą wiele emocji wśród kierowców, ponieważ wiąże się to nie tylko z realizacją czasochłonnej procedury (biurokracją), ale również z dokonaniem opłaty za wydanie nowego dokumentu oraz odpłatnym wykonaniem badań lekarskich. Dla jasności należy tutaj zrobić zastrzeżenie, iż kierowcy, którzy do tej pory dysponowali prawem jazdy bezterminowym, nie muszą wykonywać badań podczas wymiany dokumentu.

 

Przykład

Jeśli dana osoba uzyskała bezterminowe prawo jazdy w wieku 18 lat i miało to miejsce najpóźniej 18 stycznia 2013 r., to swój dokument musi wymienić najpóźniej do 18 stycznia 2033 r., a więc mając 38 lat. Od tego momentu będzie dysponować już terminowym prawem jazdy, które z kolei będzie należało wymienić za kolejnych 15 lat, czyli do 18 stycznia 2048 r. Wówczas kierowca ten, będąc w wieku 53 lat, znów wymieni dokument. Oczywiście, o ile po drodze nie zmienią się przepisy w tym zakresie – a to jest bardzo, ale to bardzo prawdopodobne.

Jak widać, ewentualne dodatkowe niedogodności spotkają posiadaczy dokumentów bezterminowych za ok. 4 do 9 lat. Jeśli zaś ktoś zdobył uprawnienia 19 stycznia 2013 r., to pierwsza wymiana dokumentu i konieczność wykonania badań lekarskich czeka go już 18 stycznia 2028 r., czyli za nieco ponad 4 lata. Jeżeli ceny urzędowe zostaną utrzymane na obecnym poziomie, to taka wymiana bezterminowego dokumentu prawa jazdy będzie kosztować 100 zł i 50 gr. Z kolei posiadacze terminowego zapłacą 300 zł 50 gr, czyli 200 zł za badanie lekarskie i 100 zł 50gr za wyrobienie nowego dokumentu wraz z opłatą ewidencyjną.

Jak wymienić prawo jazdy, jeśli straci ważność?

Po pierwsze, zdecydowanie nie warto czekać do ostatniego dnia. Znacznie lepiej zrobić to przynajmniej 2 tygodnie wcześniej, aby uniknąć luki czasowej związanej z jazdą ważnych uprawnień. Sytuacja jest bardzo podobna do tej z wymianą dowodu osobistego – nie czekajmy na ostatnią chwilę, tylko pomyślmy i zróbmy to wcześniej, a unikniemy stresujących momentów np. podczas kontroli drogowej. Dokument wymienimy w wydziale komunikacji starostwa powiatowego, urzędu miasta lub urzędu dzielnicy (dot. mieszkańców Warszawy). Urzędnicy mają 9 dni roboczych na wydanie nowego dokumentu, chyba że pojawią się kwestie wymagające wyjaśnienia, wtedy wszystko może wydłużyć się nawet do 2 miesięcy. Aby sprawdzić, czy nowy dokument prawa jazdy jest już gotowy do odbioru, wystarczy kliknąć tutaj.

Wymiana prawa jazdy krok po kroku

Procedura dotycząca wznowienia ważności prawa jazdy dla terminowych uprawnień (bądź wymiany dokumentu w przypadku uprawnień pierwotnie bezterminowych) wymaga nieco zachodu. Wiąże się to przede wszystkim z wizytą w wydziale komunikacji, którego godziny przyjmowania interesantów przeważnie nie są dostosowane do potrzeb petentów (sic!). W wielu przypadkach osoby będą zmuszone np. wziąć dzień urlopu.

  • Wniosek – to podstawowy formularz, którego prawidłowe wypełnienie pozwoli rozpocząć bieg procedury. Wniosek można uzyskać na miejscu w urzędzie lub wydrukować samodzielnie w domu.
  • Fotografia – co ważne, musi to być aktualne zdjęcie, czyli wykonane nie wcześniej niż 6 miesięcy przed złożeniem wniosku. Zdjęcie można zrobić w każdym salonie foto, a nawet własnymi siłami na domowym sprzęcie, jeśli tylko znamy zasady dotyczące zdjęcia tego typu. Więcej info można znaleźć tutaj.
  • Kopia prawa jazdy – najważniejsze to mieć oryginalny dokument ze sobą, natomiast kserokopię można wykonać samemu lub poprosić o to urzędnika przyjmującego wniosek.
  • Uiszczenie opłaty za wydanie prawa jazdy i opłaty ewidencyjnej – razem jest to 100 zł i 50 gr. Płatność można wykonać w kasie urzędu (za pokwitowaniem) lub we własnym zakresie zrobić przelew na rachunek urzędu, nie zapominając przy tym o wydrukowaniu potwierdzenia oraz załączeniu go do wniosku.
  • Podpisanie oświadczenia o zapoznaniu się z treścią art. 233 kodeksu karnego o składaniu fałszywych zeznań – wszystkie podane we wniosku informacje powinny być prawdziwe i zgodne ze stanem faktycznym.
  • Złożenie oświadczenia o miejscu zamieszkania, które składa się w trybie art. 11 ust. 1 pkt 5 ustawy o kierujących pojazdami – podobnie jak wyżej, mowa o podaniu faktycznego miejsca zamieszkania, nawet jeśli jest ono związane z czasowym pobytem za granicą obejmującym czynności zawodowe lub naukę.
  • Dowód osobisty – podstawowy dokument tożsamości jest niezbędny w czasie składania wniosku, ponieważ jego okazanie służy potwierdzeniu tożsamości osoby wymieniającej prawo jazdy. Warto pamiętać, aby był ważny w dniu wizyty…
  • Badanie lekarskie – zaświadczeni o jego wykonaniu jest niezbędne dla osób, które uzyskały prawo jazdy po 18 stycznia 2013 r. oraz zbędne dla posiadaczy dokumentu wydanego bezterminowo. Badanie można wykonać w dowolnej przychodni.

Zanim wybierzemy się do wydziału komunikacji, warto skorzystać z internetowej rezerwacji wizyty (jeśli taka opcja jest dostępna), która ogranicza do minimum czekanie w kolejkach oraz pozwala dostosować termin wizyty do własnych preferencji i możliwości czasowych. W wybranych urzędach istnieje też możliwość złożenia wniosku online przy użyciu profilu zaufanego. Jednak wciąż nie wszystkie urzędy oferują taką usługę.

Gdzie i jak sprawdzić ważność prawa jazdy?

Każdy, kto chciałby sprawdzić ważność swoich uprawnień może to zrobić na dwa sposoby:

  • dokument fizyczny – odszukać na nim kolumnę nr 11 z datą,
  • online – zalogować się do dowolnego serwisu mObywatel lub Info-Car, odszukać zakładkę „prawo jazdy” i postępować wg zamieszczonych instrukcji.

Podsumowanie

Obecne przepisy jasno wskazują, że dni bezterminowych praw jazdy są policzone. W okresie między 19 stycznia 2028 r. a 18 stycznia 2033 r. wszystkie dotychczas wydane dokumenty bezterminowe powinny zostać wymienione. Oczywiście budzi to wiele kontrowersji, zwłaszcza wśród kierowców, którzy posiadają dokument od wielu lat. Należy podkreślić, że kwestia wykonania ponownych badań lekarskich nie obejmie osób, posiadających dokument wydany przed 19 stycznia 2013 r. Jednak posiadanie prawa jazdy wydanego po tym terminie będzie oznaczało przejście badań przy ubieganiu się o wznowienie ważności dokumentu oraz uiszczenie za to opłat (badania + dokument + opłata ewidencyjna = 300,50 zł). Bez względu na to, jak wiele dyskusji budzą obowiązujące przepisy, należy pamiętać, że w całym procesie nie chodzi o ważność uprawnień, a jedynie dokumentów, które będą wymieniane najpóźniej 15 lat od momentu wydania.